Toen de Duitsers Nederland binnenvielen, troffen ze in het kamp al een bestaande organisatie aan. Daar hebben ze dankbaar gebruik van gemaakt. Het brandweerkorps wordt uitgebreid en krijgt er taken bij. Zo ontstaat geleidelijk, als de grote stroom Joodse gevangenen op gang komt, de Ordedienst. Die bestaat in het begin vooral uit Duitsers en Oostenrijkers. Later wordt de dienst aangevuld met Nederlandse Joden. Stapje voor stapje trekken de Duitsers de Joden hun organisatie binnen.

Westerbork kent twee vormen van bewaking, naar binnen en naar buiten gericht. De eerste categorie bestaat uit de Joodse Ordedienst. De leden zijn, afgezien van een stok, niet bewapend. De andere categorie bewakers bestaat aanvankelijk uit personeel van de Koninklijke Marechaussee. Nederlandse jongens, vooral uit het noorden en oosten van het land, die geen flauw idee hebben wat ze zullen aantreffen.